EBEVEYNLİK STİLLERİ

Gelişim psikoloğu olan Diana Baumrind 1960’lı yıllarda yaptığı pek çok çalışma ve araştırmalar sonucu dört farklı ebeveynlik stili tanımlamıştır. Bunlar Baumrind’in Ana Baba Tutumları olarak geçer. Diana Baumrind, Ana Baba Tutumları’nda; ana babaların ne cezalandırıcı ne de mesafeli olması gerektiğini iddia eder. Onun yerine çocuklar için kurallar geliştirilmeli ve onlara karşı şefkatli olmalıdır. Baumrind dört tip ana baba tutumu tanımlamıştır: Otoriter ana baba, demokratik ana baba, ihmalkar ana baba ve hoşgörülü ana baba…

OTORİTER ANA BABA

“Ya benim dediğim gibi yaparsın ya da görürsün!”

Çocukları kendi emirlerine uymaya zorladığı; sınırlayıcı, cezalandırıcı bir tutumdur. Çocuğa katı kurallar koyar, onları kontrol eder; kuralları sert şekilde uygular ama onları açıklamayabilir, çok az sözel iletişime olanak verir, hiddet gösterebilir.
Otoriter ailelerin çocukları genelde mutsuz, korku dolu ve başkalarıyla kıyaslanma konusunda kaygılıdırlar. Etkinlik başlatmada başarısız olurlar ve zayıf iletişim becerileri görülür.

DEMOKRATİK ANA BABA

“Bunu yapmaman gerektiğini biliyorsun, durumu gelecek sefer nasıl daha iyi ele
alabileceğini konuşalım.”

Çocukları bağımsız olmaya teşvik eder ama yine de çocuğun eylemlerine sınırlar ve kontroller getirirler. Sözlü iletişim etkindir. Bu ebeveynler çocuğa karşı sıcaktırlar, sevgi gösterirler. Çocuğun yapıcı davranışı karşısında destek gösterirler.
Demokratik ebeveynlerin çocukları sıklıkla neşeli, öz kontrollü, kendine güvenen, başarı yönelimli çocuklardır. Akranlarıyla dost canlısı ilişkiler kurar, stresle başa çıkabilirler.

İHMALKAR ANA BABA

Çocuğun yaşamıyla son derece ilgisiz olurlar. Çocuklar, ebeveynlerinin yaşamlarının diğer yönlerinin, kendilerinden daha önemli olduğu duygusunu geliştirirler.
Çocuklar sosyal olarak yetersiz olma eğilimindedirler. Öz kontrolleri zayıftır ve bağımsızlığı pek kaldıramazlar. Sıklıkla düşük özsaygıya sahiptirler ve olgun değildirler. Ergenlikte okuldan kaçma ve suç modelleri sergileyebilirler.
Bu tutumu benimseyen anne-baba adeta çocuğu yok sayar. Ailede çocuk anne-babasını model alır ve artık çocuk da aileyi yok sayar.

HOŞGÖRÜLÜ ANA BABA

Çocuklarıyla yakından ilgilendikleri ama onlara pek az talep veya kontrol yükledikleri bir tarzdır. Çocuklarının her istediklerini yapmalarına izin verirler. Sıcak bir ilgi ve az kısıtlamanın yaratıcı ve öz güvenli bir çocuk ortaya çıkaracağını düşünürler.
Bu tutuma sahip olan ebeveynlerin çocukları; nadiren başkalarına saygı duymayı öğrenir, kendi davranışlarını kontrol etmekte zorluk çekerler. Hükmedici, benmerkezci, uyumsuz olabilir ve akran ilişkilerinde zorluklar yaşayabilirler.

Çocukların davranışları açıklanırken sadece ana baba tutumlarına bağlı kalınmamalıdır; bunlar arasında nedensel değil ilişkisel bir sebep de olabilir, yani çocuğun davranışları bazen anne babaların ebeveynlik stilini de etkileyebilir. Bunun yanı sıra çocuğun davranışını etkileyen genetik ve çevresel bir çok faktör bulunmaktadır.