FİLM ANALİZİ IŞIĞINDA OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK- AS GOOD AS IT GETS (BENDEN BU KADAR)

Bu blog yazısında Obsesif Kompulsif Bozukluğu kafamızda biraz daha net canlandırabilmek için bunu konu alan As Good As It Gets filmi ile açıklayacağız. Ama öncelikle Obsesif Kompulsif Bozukluk neymiş kısaca bir özetleyelim.

Obsesif kompulsif bozukluk: Obsesyon; takıntılı düşünce, fikir ve dürtüler ile kompulsiyon adı verilen tekrarlayan davranışlardan veya zihinsel eylemlerden oluşan bir bozukluktur. Obsesyon kısmı bireyin tekrarlayan, ısrarcı, istenmeyen dürtü ve düşüncelerini açıklarken; kompulsiyonlar da bireyin sıkıntısını azaltmak veya korkulan ısrarcı düşüncenin önüne geçmek için yapmak zorunda hissettiği tekrarlayan davranışları açıklar. Birey ısrarcı düşüncelerinin getirdiği bunaltıları gidermek için kompulsiyon dediğimiz yineleyen davranışlara başvurur fakat bu ısrarcı düşüncelerin durdurulmasına bir çözüm olmaz ve bireyi kısır bir döngüye sokar.

Bazı sık görülen obsesyon çeşitleri:

Bulaşma obsesyonları: En sık görülen obsesyon türüdür. Gözle görülmeyen mikrop veya kirlerle kişinin kirleneceği, enfekte olacağı biçiminde bir kaygı ile kendini gösterir.

– Kuşku obsesyonları: İkinci en sık görülen obsesyon türüdür. Bir işi yapıp yapmadığından emin olamama ile ilişkilidir.

– Saldırganlık obsesyonları: Bireyin kendisine veya çevresindeki diğer insanlara zarar verme, onları öldürme düşünceleri, şiddet içeren korkutucu imgeler, utanılacak bir şeyi yapmaktan korkma, dikkatsizlik nedeniyle başkalarına zarar vermekten korkma ile ilgili obsesyonlardır.

– Biriktirme obsesyonları: Birçok şeyin gereksinim duyulmamasına rağmen satın alınması, sahip olunan hiçbir şeyi atamama biçiminde kendini gösterir.

– Cinsel obsesyonlar: Yabancılardan, aileden ya da arkadaşlardan biri ile ilgili istenmeyen cinsel düşüncelere, çocukları içeren cinsel düşüncelere, eşcinsellik ile ilgili cinsel düşüncelere sahip olma ile ilişkili obsesyonlardır.

– Dini obsesyonlar: Çoğunlukla dindar kişilerde günah sayılan düşüncelerin akla gelmesi biçiminde ortaya çıkar.

– Simetri-düzen obsesyonları: Bireyin her şeyin yerli yerinde, düzgün ve sırasında olması gerektiğiyle ilişkili obsesyonlardır.

– Somatik obsesyonlar: Bireylerin kanser ve AIDS gibi tedavi edilmesi zor hastalıklarının bulunduğunu veya bu hastalıklara yakalanma ihtimallerini düşünmeleriyle ilgili obsesyonlardır.

AS GOOD AS IT GETS FİLM ANALİZİ

Filmde başkarakterimiz Melvin Udall, obsesif kompulsif bozukluğa sahip olan başarılı bir yazardır. Melvin önyargılı ve kaba biridir, insanlarla içinden geldiği gibi yumuşatmadan kırıcı bir şekilde konuşur ve insan ilişkilerinde pek başarılı olduğu söylenemez. Ellerini sık sık yıkama, temizliğe aşırı önem verme, kapı kilitlerini ve evin ışıklarını beşer defa açıp kapatma, yolda giderken çizgilere basmama ve insanlara değmeme gibi takıntıları vardır.

Filmin ilk sahnesiyle beraber; Melvin apartmanda komşusunun köpeğini tuvaletini yaparken görür, zaten aşırı temiz olan Melvin bu duruma çok sinirlenir ve köpeği apartmanın çöp kanalından aşağı atar. Bununla birlikte komşusu Simon ve onun erkek arkadaşıyla araları açılır. Simon bir ressamdır, bir gün resmini çizdiği bir erkek ve onun arkadaşları tarafından darp edilir ve evi soyulur. Bunun üzerine hastaneye kaldırılır ve köpeğini Melvin’e bırakır. Obsesif kompulsifi olan ve temizlik obsesyonu olan Melvin, köpekle birlikte kendi içindeki buzları da yavaş yavaş eritmeye başlar. Melvin her gün aynı saatte aynı restorana gider, aynı masaya oturur ve aynı garsona yani filmimizin bir diğer kahramanı Carol’a sipariş verir. Melvin hayatta belirsizliğe ve düzensizliğe katlanamaz ve bu yüzdendir ki her gün oturduğu masada bir başkasının oturduğunu görmek, garson Carol’un işten çıkması gibi durumlar bile onun için dayanılmaz olaylardır. Komşu Simon evinin soyulmasıyla birlikte beş parasız kalınca uzun zamandır görüşmediği ailesinin yanına gidip para istemek zorunda kalır ve bu yolculukta ona Melvin ve Carol eşlik eder. Bu yolculukla beraber Carol ve Melvin arasında bir aşk doğar ve Melvin takıntılarını bir bir aşmaya başlar ve biz de filmin devamında Melvin’in değişim sürecini izleriz.

Filmdeki Obsesyonlar ve Kompulsiyonlar

Bulaşma obsesyonu: Kirlenme ve pis olma ile ilgili zihni meşgul eden takıntılardır.

• Melvin filmin başında Simon’un köpeği apartmanın içine tuvaletini yapacak diye çok sinirlenir ve onu eldivenleriyle tutarak onu apartmanın çöp kanalından aşağı atar.
• Merlin kir ve mikrop korkusundan dolayı her dışarı çıktığında eldiven takar ve eve gelince o eldivenleri çöpe atar. Aynı zamanda banyo dolabı sabun doludur ve her elini yıkadığında kullandığı sabunu çöpe atıp bir sonrakinde dolaptan yenisini alır.
• Melvin hasta insanlardan mikrop bulaşacağından da korkar, Carol’un çocuğu hasta olduğunda ondan uzak durur ve hastaneye gideceklerini öğrendiğinde şaşırır ve korkar çünkü onun için hastane mikrop doludur.
• Melvin kirlenmemek için sokakta insanların arasında yürürken onlara değmemek için sürekli onlardan kendini uzak tutarak yürümeye çalışır. Ayrıca taksiye binerken kapıya dokunmaya çekinir eldivenle ya da ceketinin koluyla kapıyı açar.
• Melvin ve Carol’un dans için gittikleri restoranda kıyafet kuralı vardır ve garson Melvin’e takım ceket uzatarak onu giymesini ister ama Melvin ceketi daha önce başkaları giydiği için ona bir şey bulaşacağını düşünür ve gider kendisine yeni ceket alır.

Temizlik Kompulsiyonu: Bulaşma obsesyonlarının yarattığı sıkıntıyı gidermek için yapılan davranışlardır.

• Melvin bulaşma obsesyonlarına karşı ev dışında eldiven takma davranışını sergiler. Eve girince kapı tokmaklarını eldivenle tutar ve o eldivenleri çöpe atar. Bu demek oluyor ki eldivenleri yıkamak yerine her dışarı çıktığında yeni bir eldiven kullanır. Ellerini yıkamak için dolaptan yeni bir sabun alıp elini yıkar ve sabunu bir kere eline alıp kullandıktan sonra çöpe atar. Ayrıca ellerini mikroplardan iyice arındırmak için çok sıcak suyla yıkar.
• Restorana kendi plastik çatal, bıçak ve kaşığını götürür çünkü restorandakilerin pis olduğunu düşünür.

Kuşku obsesyonu: Günlük aktivitelerle ilgili bir işi yapıp yapmadığı yönünde zihin meşguliyetidir.

• Melvin’in kapıyı kilitleyip kilitlemediğine, ışıkları açıp açmadığına yönelik kuşku obsesyonları vardır.

Kontrol obsesyonu: Genellikle kuşku obsesyonu ile ilişkili davranışlardır (Beşiroğlu vd., 2005).

•  Melvin sabunları herhangi bir olasılığa karşı çokça alıp dolabına düzgün bir şekilde yerleştirmiştir.

• Ayrıca eve girince kapıyı kilitleyip kilitlemediğine yönelik obsesyonlarının kaygısını azaltmak

amacıyla kapıyı kilitlerken dışından beşe kadar sayarak kilidi açıp kapar, aynı durumu lambayı açmak

için de yapar.

Simetri-düzen obsesyon ve kompulsiyonları: Sık görülen belirtilerdendir. Kişinin tüm yaşamında simetri

gereksinimi ve düzen hakimdir.

• Melvin, Simon ve Carol ile çıkacağı yolculuk için valiz hazırlar. Valiz hazırlarken bütün giysilerini ilk

önce yatağın üstüne düzgünce ve birbirine karıştırmadan dizer. Daha sonra da bunları özenle valizine yerleştirir. Ayrıca bunları yaparken defterine notlar alır.